Resultaten onderzoek: Zo kun je gewoon ouder worden in een digitale samenleving

In onze samenleving gebeurt steeds meer digitaal. Denk aan het onderhouden van relaties en activiteiten als bankieren of winkelen. Hoewel dit het leven makkelijker maakt, profiteren ouderen hier relatief weinig van. Jammer, want gezien de beperkingen waarmee het ouder worden gepaard kan gaan, kunnen zij juist veel baat hebben bij digitale toepassingen. Marije Blok, inmiddels strategisch programmamanager ‘Thuis, tenzij’ bij Laurens, onderzocht het ICT-gebruik onder ouderen en de kansen daarvan voor hun sociaal en emotioneel welbevinden. Hieronder tref je de belangrijkste bevindingen uit haar proefschrift.

Ouderen gebruiken ICT-oplossingen als het nuttig is
Hoewel ouderen vaak minder digitaal vaardig lijken dan anderen, blijkt dit voor hen niet de belangrijkste reden te zijn om voor allerlei dagelijkse dingen in meer of mindere mate voor ICT-oplossingen te kiezen en ze te gebruiken. Het kiezen en gebruiken ervan blijkt vaker verband te houden met het ervaren van nut bij het gebruik ervan. Als ouderen dit als nuttig ervaren, zijn zij vaker bereid om hiermee te leren omgaan. Ook als het dan meer moeite kost om het onder de knie te krijgen.

Sociale contacten en advies van anderen stimuleren ICT-gebruik door ouderen
Een andere belangrijke voorwaarde voor het gebruik van ICT-oplossingen is de sociale omgeving van ouderen. De familie kan ouderen meenemen in het gebruik, bijvoorbeeld door de speaker aan te zetten op de telefoon; een eerste stap zetten, bijvoorbeeld door het installeren van nieuwe toepassingen; of juist ontmoedigen, bijvoorbeeld door het gebruik van technologie te verbieden.

Wanneer draagt ICT bij aan het sociaal en emotioneel welbevinden?
Blok ontdekte dat ICT bijdraagt aan het sociaal en emotioneel welbevinden wanneer het ouderen helpt verbonden te blijven met dierbaren, bijvoorbeeld door samen foto’s te bekijken of deel te nemen aan WhatsApp-groepen. Ook voor het gebruik van fysieke functies, zoals praten als dit niet meer zo makkelijk gaat door bijvoorbeeld dan e-mails te sturen. Tenslotte draagt technologie bij aan een gevoel van regie bij ouderen en dat heeft een rustgevend effect.

Zo kun je ICT-oplossingen optimaal inzetten voor ouderen

1. Maak het van waarde: Zorg dat de ICT-oplossing die je ontwikkelt of gebruikt voor ouderen, bijdraagt aan hun sociaal en emotioneel welbevinden. Bij het implementeren van zorgtechnologie is dit niet altijd vanzelfsprekend. Als we ouderen ervan overtuigen, dat de medicijndispenser of beeldzorg bijdraagt aan het sociaal en emotioneel welbevinden, zijn ze sneller gemotiveerd om mee te doen.
2. Gebruik het gebruikelijke: Niet de innovatieve gadgets en robots. Ouderen geven de voorkeur aan alledaagse technologieën net als ieder ander, zoals het gebruik van laptops, tablets, of smartphones. Maak hier gebruik van en geef hen de ruimte. Het is onnodig en zonde als iemand bij verhuizing naar een woonzorgcentrum zijn IPad moet inwisselen voor een speciale zorgtablet. Eigen device gebruiken draagt beter bij aan de beweging naar (van zorg naar) ‘gewoon leven’, die we zo belangrijk vinden.
3. Verweef in het offline leven: Zorg dat het gebruik van ICT geen op zichzelf staande activiteit is en integreer het in het dagelijkse leven. Denk aan het stimuleren van sociale contacten via videobellen of het online opzoeken van een activiteit om offline uit te voeren. ICT werkt het beste wanneer het naadloos aansluit op routines van ouderen, ook in de zorg.
4. Support op maat: Ondersteuning op maat is belangrijk om ouderen verantwoord en zelfverzekerd technologie te helpen gebruiken. Geef ouderen die al goed met technologie overweg kunnen, de vrijheid om dit naar eigen wens te gebruiken. Als ouderen meer begeleiding nodig hebben, verzorg dit dan op maat.

Samenvattend kun je concluderen dat ICT-oplossingen door ouderen het beste gebruikt worden bij gebruik als voor ieder ander, of wel niet als zorg, wel als gewoon leven.